Nowelizacja ustawy Prawo bankowe

zloto_1Ostatnia nowelizacja ustawy Prawo bankowe nie zmieniła zasadniczo uprawnienia banków do wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych. Opowiadał się za tym Związek Banków Polskich, postulując w uchwale z 21 kwietnia 2004 r. „utrzymanie regulacji bankowego tytułu egzekucyjnego”. Nastąpiło jednak wzmocnienie ochrony prawnej dłużnika dzięki odpowiedniej zmianie art. 97 ust. 2. Pozostała wszakże sytuacja, na tle której utrzymują się powody do kontrowersji, a nawet niepokoju.
Uprawnienie do wystawiania b.t.e. jest nadzwyczajnym uprawnieniem banków i – podobnie jak to zdarza się w innych podobnych przypadkach – bywa nadużywane. Niektóre banki występują do sądu z wnioskami o nadanie b.t.e. klauzuli wykonalności, mimo iż dłużnik nie złożył pisemnego oświadczenia o poddaniu się egzekucji. Inne wykorzystują tytuły wykonawcze do wszczęcia lub kontynuowania egzekucji przeciwko osobom, które udzielonymi zobowiązaniami zabezpieczyły bankowe wierzytelności, te zaś przed uruchomieniem lub zakończeniem działań egzekucyjnych wygasły (np. na skutek ustania bytu prawnego dłużnika, potrącenia albo innego zdarzenia). Bank nie jawi się wówczas jako instytucja zaufania publicznego, lecz jego działania mogą być postrzegane jako zagrożenie dla ochrony prawnej przysługującej innym podmiotom. Stanowi to bodziec do ponowienia krytycznej oceny prawnego ukształtowania stosunków kredytowych w sposób nierównoprawny, chociaż stronom tych stosunków prawo cywilne przyznaje równe prawa oraz mimo tego, że siła ekonomiczna banku zapewnia mu wystarczającą przewagę.
Warto przypomnieć: 3 stycznia 1996 r. zostało ogłoszone (Dz.U. nr 10, poz. 61) obwieszczenie Prezesa Trybunału Konstytucyjnego o utracie mocy obowiązującej art. 53 ust. 2 ustawy Prawo bankowe z 1989 r. w zakresie, w jakim przepis ten nadawał dokumentom bankowym przymiot tytułów wykonawczych bez potrzeby uzyskiwania sądowych klauzul wykonalności w odniesieniu do niektórych wierzytelności. Inspirację dla orzeczenia wydanego przez Trybunał stanowiło kilka przykładów zaczerpniętych z praktyki bankowej. Więcej nie było trzeba.
Ustawa z 1 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz o zmianie innych ustaw (Dz.U. z 2004 r. nr 91, poz. 870) weszła w życie 1 maja 2004 r. Do wprowadzonych przez nią zmian należy nowelizacja przepisów o tajemnicy bankowej, wśród których przepisem o szczególnym znaczeniu w praktyce bankowej jest art. 105 ust. 1 pkt 2 lit. b) Prawa bankowego, określający zasady dostępu sądu i prokuratora do informacji stanowiących tajemnicę bankową w związku z postępowaniem o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.